Badania nad nowymi metodami diagnostyki raka piersi
Agnieszka.Rajda
pt., 23/02/2024 – 15:20
Co roku u ponad 2 miliony kobiet na całym świecie zapada na raka piersi, który jest przyczyną śmierci jednej trzeciej z nich. Ponieważ najważniejszą przyczyną dużej śmiertelności z powodu tego nowotworu jest późne rozpoznanie, w wielu krajach wprowadzono badania przesiewowe, oparte przede wszystkim na metodach obrazowania, które mają kilka słabych punktów w zakresie precyzji diagnostycznej. Dlatego też poszukuje się nowych metod, które umożliwią wiarygodne wykrywanie zmian zachodzących w organizmie na jak najwcześniejszym etapie rozwoju choroby nowotworowej. Źródłem potencjalnych biomarkerów raka piersi są składniki płynów ustrojowych, w tym zróżnicowana grupa metabolitów. Skład i stężenie tych małych cząsteczek obecnych we krwi integruje informacje o wszystkich procesach biologicznych, odzwierciedlając tym samym aktualny stan organizmu.
dr Karol Andrzej Jelonek, fot. Michał Łepecki
Tematem projektu było scharakteryzowanie profilu metabolicznego surowicy krwi u kobiet ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na raka piersi oraz sygnatury metabolomicznej specyficznej dla pacjentek, u których zdiagnozowano raka piersi. Do analiz wykorzystano materiał pobrany od zdrowych uczestniczek norweskiego badania populacyjnego przeprowadzonego w latach 1995-1997 w regionie Trøndelag (badanie HUNT2), u których w ciągu 15-letniej obserwacji zdiagnozowano nowotwór, oraz próbki kobiet chorych na nowotwór oraz zdrowych ochotniczek ze zbiorów Centrum Badań Translacyjnych i Biologii Molekularnej Nowotworów. Profil metabolitów w surowicy analizowano ilościowo metodą spektrometrii mas z użyciem komercyjnego zestawu Absolute IDQ p400 HR, który pozwala na wykrycie ponad 400 metabolitów i grup izomerycznych lipidów.
W wyniku badań uzyskano kilka interesujących wyników. Zauważono, że wiek dawców jest istotnym czynnikiem zmiany stężenia metabolitów, dlatego badania należy prowadzić na grupach o małym przedziale wiekowym, zapewniającym podobną strukturę wiekową porównywanych grup. Stwierdzono, że obniżone stężenie lipidów i aminokwasów w surowicy wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na raka piersi w grupie zdrowych kobiet. Niestety brak uniwersalnego wzorca zmian (wspólnego dla różnych grup wiekowych) oraz mała moc statystyczna różnic nie pozwoliły na zaproponowanie sygnatury ryzyka metabolicznego. Wykazano, że obniżony poziom większości aminokwasów (z wyjątkiem Arg i Gln), ceramidów, glicerydów i lizofosfatydylocholin, a także zwiększone stężenie heksoz i acylokarnityn są charakterystycznymi cechami metabolomu surowicy chorych na raka piersi. Ponadto odkryto, że zestaw metabolitów odróżniający zdrowe osoby od osób chorych na raka piersi obejmował cząsteczki będące częścią hipotetycznej uniwersalnej sygnatury nowotworu, charakterystycznej dla wielu guzów litych.
Więcej o projekcie na stronie SEMPRA Project.
dr Karol Andrzej Jelonek z zespołem, fot. Michał Łepecki
Uzyskał tytuł magistra inżyniera technologii i inżynierii chemicznej na Wydziale Chemii Politechniki Śląskiej w Gliwicach w 2007 r. oraz tytuł magistra radiobiologii na Wydziale Onkologii University College London w Wielkiej Brytanii w 2008 r. W 2011 r. uzyskał stopień doktora nauk medycznych w Centrum Onkologii – Instytucie w Gliwicach. W 2012 r. odbył trzymiesięczny staż naukowy ukierunkowany na biomedyczne wykorzystanie technik spektrometrii mas w Naukowym Centrum Biomedycznym, Sheffield Hallam University w Wielkiej Brytanii. Od 2018 r. pracuje na stanowisku adiunkta w Narodowym Instytucie Onkologii w Gliwicach. Jego obecne zainteresowania badawcze dotyczą wpływu radioterapii na zmiany profilu metabolitów i białek we krwi chorych na nowotwory oraz poszukiwania nowych metabolomicznych markerów nowotworowych.
Source: NCN
